Całkiem niedawno, bo 27 marca 2023 roku, obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Teatru. Z tej okazji Syrenka postanowiła zaznajomić nas bliżej z tym, co może dać nam teatr, a także jak duży ma on wpływ na kształtowanie się dzieci i młodzieży. Spektakle teatralne pełnią wiele ważnych funkcji, między innymi edukacyjną, wychowawczą, etyczną, czy też estetyczną. Jakie zadania stoją współcześnie przed teatrem kierowanym do młodych widzów?
Światy wytwarzane na teatralnych scenach są dla dziecka magicznym przejściem do jego własnej osobowości — umożliwiają jej integrację. Teatr często staje się bodźcem do poszukiwania prawdy o sobie. Wzmaga w młodych, i nie tylko, widzach ciekawość. Zachęca do analizowania znanych już zjawisk z innej perspektywy oraz pokazuje rozmaite warianty rzeczywistości. Dzięki teatrowi dzieci mogą nauczyć się tworzyć pełniejsze więzi z otaczającym ich światem oraz ze swoimi rówieśnikami.
Edukacyjna rola teatru dla dzieci — spektakle odpowiednio dostosowane do rozwoju dziecka
Spektakle teatralne mają wpływ na intelektualny rozwój młodych widzów. Wszystko za sprawą pobudzania dziecięcej wyobraźni. Działanie teatralne wyzwala kreatywność i przekłada się między innymi na naukę abstrakcyjnego myślenia. Bardzo ważnym aspektem jest odpowiednie dostosowanie sztuki do wieku widza. Zwłaszcza jeśli teatr ma pełnić funkcję edukacyjną.
Rozwój dziecka na każdym etapie życia przebiega inaczej i często potrzebuje odmiennych teatralnych środków wyrazu artystycznego. To, co dla starszych dzieci bywa oczywiste, dla maluchów stanowi swego rodzaju nowość, którą dopiero poznają, wyzwalając w sobie otwartość i ciekawość. Nie oznacza to jednak, że widowiska dla najmłodszych dzieci mają opierać się na czystym moralizatorstwie i podawać gotowe rozwiązania. To przecież teatr, a on w swoim założeniu zawsze ma skłaniać do dyskusji, rodzić pytania i otwierać — niezależnie od wieku. Bez tego ważnego aspektu jego rola edukacyjna uległaby zatarciu. Maria Tyszkowa, uznana polska psycholog, która zajmowała się między innymi obszarem rozwoju poznawczego dzieci, napisała 1969 roku w swojej książce „Niektóre problemy recepcji widowiska teatralnego”: Dziecko wcześnie staje się wrażliwe na grę, także sceniczną […] jest szczególnie wrażliwe na oddziaływanie tych elementów ludzkiej kultury, która opiera się na uczuciowości i wyobraźni: na baśń, na sztukę i literaturę. […] Sztuka teatralna zaspokajając pewne aktualne potrzeby psychiczne dziecka, modeluje zarazem jego wyobrażenia o świecie, ludziach i sobie samym, rozwija wrażliwość, porządkuje i pomaga scalić doświadczenia indywidualne, dostarcza wzorów postępowania”.
Etyczna rola teatru dla dzieci, czyli krzewienie wyższych wartości
Teraz przyjrzyjmy się bohaterom, których dzieci i młodzież poznają na deskach teatru. Oczywiście to oni są najważniejsi w spektaklach — mają największy wpływ na kształtowanie się danych postaw u dzieci. Teatr pełni zatem równolegle funkcję etyczną. Dzięki ukazaniu odmiennych, często nawet antagonistycznych, postaw bohaterów, uczy odróżniać dobro od zła. W ten sposób teatr może kształtować również system wartości u dzieci, krzewiąc: prawdę, dobro, miłość, piękno.
Młodzi widzowie łatwo identyfikują się z bohaterem, mocno angażują się emocjonalnie w zastaną sytuację i towarzyszą mu aż do końca spektaklu, gdy cel jego podróży bądź misji zostanie osiągnięty. Prawda, że to bardzo odpowiedzialne zadanie? Teatr jest żywy. Dzieci nie widzą tutaj ludzi na ekranach monitorów, jak to ma miejsce w przypadku oglądania filmów lub grania w gry komputerowe. Aktorzy stoją przed nimi „tu i teraz”, mówią do nich, wchodzą z nimi w interakcje. Następuje aktywna obserwacja, a starannie dobrane oświetlenie i przenikająca oprawa muzyczna umiejętnie to potęgują. To naprawdę duża dawka emocji, która wytwarza silne więzi z bohaterami spektaklu, praktycznie niemożliwe do zaistnienia w innych warunkach. Dobrze napisana, wyreżyserowana, i w końcu, zagrana sztuka dla dzieci pozostawia je bogatsze etycznie oraz intelektualnie.
